Thị trường nhượng quyền đang trở nên khó khăn hơn bao giờ hết vì các công cụ này đang bị lạm dụng một cách sai trái. Thậm chí, nó còn bị sử dụng để gian lận và chiếm đoạt vốn. Các bên bán nhượng quyền thường dùng những từ ngữ lôi cuốn như “nhà đầu tư”, “gói đầu tư”, “cam kết lợi nhuận”, “trả lãi hàng ngày / tháng” để dụ người khác. Tuy nhiên, chúng chỉ là “bữa tiệc” giả dối để lừa đảo.
Tôi đã bắt đầu kinh doanh trong lĩnh vực dịch vụ nhà hàng và đồ uống (F&B) từ năm 2008. Tuy nhiên, thất bại đã đến rất nhiều lần. Sau những trải nghiệm đắng cay, tôi quan tâm đến khái niệm “nhượng quyền”. Nó đã ở trong đầu tôi và của nhiều người muốn kinh doanh F&B ngày nay: “Mở quán ít rủi ro với lợi nhuận cao cho người mua”. Từ đó, tôi đã bắt đầu tìm hiểu về cách thức, ưu điểm của mô hình bài toán nhượng quyền.
Nội dung chính
Nhưng va vấp nhiều mới hiểu thật ra đó chỉ là một nửa của câu chuyện mà thôi.
Làm quản lý cho một chuỗi nhà hàng lớn ở Hà Nội, tôi đã tiếp nhận nhiều hồ sơ từ các đối tác quốc tế đang tìm kiếm đối tác nhượng quyền tại Việt Nam. Qua đó, tôi hiểu rằng nhượng quyền là một công cụ tốt, nhưng không dễ triển khai. Không phải ai có tiền để mua nhượng quyền thì họ cũng có thể kinh doanh thành công.
Lúc đó tôi mới chỉ băn khoăn về chuyện chặt chẽ trong việc lựa chọn bên nhận quyền, sau này thì thấm thía bằng chính trải nghiệm cá nhân.
Khi mua nhượng quyền, có tiền thôi là chưa đủ. Để thành công, bạn phải có sự tập trung và năng lực vận hành, cũng như thái độ đúng đắn với công việc kinh doanh.
Sau khi thành công tại thị trường miền Bắc, tôi quyết định mở rộng chuỗi cửa hàng đồ ăn nhanh ở miền Nam bằng việc nhượng quyền cho đối tác. Tôi tìm kiếm một đối tác có tài chính, quen biết cổ đông và sẵn sàng triển khai kinh doanh ngay với một số mặt bằng đẹp tại Sài Gòn, và tìm được đối tác lý tưởng.
Vì là lần đầu nhượng quyền đến một địa bàn trọng điểm, tôi trực tiếp vào quản lý và phát triển thị trường. Sau vài tháng quán chạy tốt, chúng tôi bắt đầu gặp vấn đề vì không thể chuyển giao vận hành cho bên nhận quyền. Mở đến 3 cửa hàng thì không thể mở rộng thêm được do bên nhận quyền phụ thuộc hoàn toàn vào team hỗ trợ từ miền Bắc. Thời gian hỗ trợ vận hành đã quá hạn, tôi phải về Hà Nội để tập trung vào các cửa hàng của mình. Khi bàn giao lại, tôi nhớ mãi câu nói của đối tác: “Anh chị mua cho con làm, mà không ngờ làm quán vất vả thế…”.
Vậy đó, khi mua nhượng quyền, có tiền thôi là chưa đủ. Để thành công, bạn phải có sự tập trung và năng lực vận hành cũng như thái độ đúng đắn với công việc kinh doanh.
Nhượng quyền không đơn thuần là phương án mở quán ít rủi ro với lợi nhuận tốt cho người mua.
Tôi cũng có nhiều người thân, bạn bè từ các tỉnh, thành phố khác lên nhìn mô hình của mình, thấy vui mắt và hỏi: “Em mua nhượng quyền về chỗ em làm thì tầm 6 tháng có hoàn vốn không?”. Tôi thẳng thắn trả lời: “Không”. Tôi lại bị hỏi thêm: “Em cứ tưởng làm quán ăn lãi lắm chứ?”.
Với tư duy ngây thơ “làm quán ăn lãi lắm”, không ít các mô hình ẩm thực hiện tại đang lợi dụng mô hình nhượng quyền để tung ra rất nhiều cam kết “trên trời” với các nhà đầu tư non kinh nghiệm.
Có những bên nhượng quyền cam kết hoàn vốn rất nhanh, từ 3 tháng đến 10 ngày; còn có bên không thu phí quản lý, không phải nhập nguyên liệu. Ngoài ra, còn có bên thu hút đầu tư 500 triệu đồng, hưởng lãi hàng tháng 35 triệu đồng và thu về 840 triệu đồng sau 24 tháng. Tôi nghe những cam kết đó chỉ cười bó tay!
Bản chất của những mô hình nhượng quyền cam kết lợi nhuận khủng và trả lãi theo ngày/ tháng là một hình thức lừa đảo đa cấp.
Nhượng quyền thực tế là như thế nào?
Tôi xin giải thích bằng kinh nghiệm “lăn lộn” nhiều năm trong lĩnh vực kinh doanh F&B của mình.
Khi ai đó cam kết hoàn vốn trong 3 tháng, thậm chí trong 10 ngày?
Thực tế là: Không có đâu!
Có những bên nhượng quyền cam kết hoàn vốn rất nhanh, từ 3 tháng đến 10 ngày; còn có bên không thu phí quản lý, không phải nhập nguyên liệu. Ngoài ra, còn có bên thu hút đầu tư 500 triệu đồng, hưởng lãi hàng tháng 35 triệu đồng và thu về 840 triệu đồng sau 24 tháng. Tôi nghe những cam kết đó chỉ cười bó tay!
Với những mô hình nhượng quyền cam kết lợi nhuận khủng và trả lãi theo ngày/ tháng, bản chất chỉ là Ponzi (một hình thức lừa đảo đa cấp) đội lốt mà thôi.
Nếu ai đó muốn bán nhượng quyền 0 đồng, miễn phí quản lý, không phải nhập nguyên liệu?
Bạn phải hiểu bên bán nhượng quyền có một số nguồn thu cơ bản: Phí nhượng quyền, phí quản lý theo doanh số, tiền bán nguyên liệu… và thêm một số nguồn thu khác nữa. Vậy không thu gì cả thì bên bán nhượng quyền sống bằng gì? Hay là họ “tốt” quá?
Thật ra, đa phần các bên làm hình thức 0 đồng nói trên là những công ty nội thất, xây dựng, cơ khí. Nói là bán nhượng quyền “cho sang” chứ thực ra họ bán chính là dịch vụ thi công, nội thất, trang trí quán hay bán xe đẩy. Kiến thức trong ngành F&B họ chẳng có, và dĩ nhiên sẽ chẳng hỗ trợ được gì cho người mua nhượng quyền khi kinh doanh.
Còn nếu ai đó chào mời bạn đầu tư góp vốn với lợi nhuận cao bất thường, chẳng hạn như 500 triệu đồng, tốt nhất là bạn nên cảnh giác vì mùi lừa đảo rất gần.
Khi một thương hiệu quán cà phê đang làm truyền thông ầm ỹ, một người quen của tôi tìm mặt bằng để nhận quyền. Tôi bình luận rằng: “Làm thế nào mà họ có thể đảm bảo trả lãi 27%/năm như cam kết”, bạn đó trả lời: “Tôi không biết…”. Sau đó tôi khẳng định: “Cam kết không tưởng kiểu vậy thì đến một thời điểm, công việc kinh doanh chính không thể nào đủ để trả lợi nhuận cho người góp vốn, lúc đó mô hình này sẽ vỡ”. Kết quả sau đó đúng như tôi dự đoán, thương hiệu này sớm lụi tàn.
Với những mô hình nhượng quyền cam kết lợi nhuận khủng và trả lãi theo ngày/ tháng kiểu như trên, bản chất là Ponzi (một hình thức lừa đảo đa cấp) đội lốt mà thôi.Nhượng quyền là nhân bản một mô hình đã chứng minh được sự thành công. Nếu mô hình gốc còn đang chông chênh, chưa vững thì khả năng mô hình nhân bản thất bại là rất cao.
Hai nguyên tắc cơ bản nhất của nhượng quyền
Đó là: Hãy chỉ nhượng quyền khi và chỉ khi mô hình đã được chứng minh là (1) thành công ở quy mô chuỗi (ít nhất 3 điểm bán) và (2) thành công trong một khoảng thời gian đủ dài (ít nhất trong vòng 1 năm). Đó chỉ là hai yếu tố cơ bản nhất, chưa kể đến hàng loạt các yếu tố cần phải làm rất chi tiết trước khi bạn muốn bán nhượng quyền.
Vài tuần trước, có bạn bán trà sữa gặp tôi nói rằng doanh số 6 tháng vừa rồi rất tốt, và giờ bạn muốn nhượng quyền. Tôi nói hãy kinh doanh qua một năm, bởi 6 tháng vừa rồi tốt do đó là mùa nóng, nhu cầu cao. Quán vẫn hoạt động tốt ít nhất qua mùa lạnh thì mới tạm chứng minh được khả năng thành công trong dài hạn. Hoặc có những bạn mới chỉ có một điểm kinh doanh tốt cũng chưa đủ để chứng minh rằng mô hình đó sẽ tốt ở các địa điểm khác nếu bạn chưa phát triển thành chuỗi.
Nhượng quyền là nhân bản một mô hình đã chứng minh được sự thành công. Nếu mô hình gốc còn đang chông chênh, chưa vững thì khả năng mô hình nhân bản thất bại là rất cao.
Thị trường nhượng quyền ở thời điểm hiện tại đã méo mó rất nhiều do công cụ nhượng quyền bị sử dụng sai mục đích, thậm chí dùng để lừa đảo, để chiếm dụng vốn, hay gọi một cách dân dã là “lùa gà”.
Đôi khi, những cam kết không tưởng và những mỹ từ được các bên bán nhượng quyền sử dụng như “nhà đầu tư”, “gói đầu tư”, “cam kết lợi nhuận”, “trả lãi hàng ngày/ tháng”… chỉ là những “hạt thóc” vứt ra để “lùa gà” mà thôi.
Đừng vội FOMO (sợ bỏ lỡ cơ hội)! Trong cuộc chơi đó, ai là “thóc”, ai là “gà”, các bạn tự đánh giá nhé!
